T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
WEB SİTESİ GİZLİLİK VE ÇEREZ POLİTİKASI
Web sitemizi ziyaret edenlerin kişisel verilerini 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca işlemekte ve gizliliğini korumaktayız. Bu Web Sitesi Gizlilik ve Çerez Politikası ile ziyaretçilerin kişisel verilerinin işlenmesi, çerez politikası ve internet sitesi gizlilik ilkeleri belirlenmektedir.
Çerezler (cookies), küçük bilgileri saklayan küçük metin dosyalarıdır. Çerezler, ziyaret ettiğiniz internet siteleri tarafından, tarayıcılar aracılığıyla cihazınıza veya ağ sunucusuna depolanır. İnternet sitesi tarayıcınıza yüklendiğinde, çerezler cihazınızda saklanır. Çerezler, internet sitesinin düzgün çalışmasını, daha güvenli hale getirilmesini, daha iyi kullanıcı deneyimi sunmasını sağlar. Oturum ve yerel depolama alanları da çerezlerle aynı amaç için kullanılır. İnternet sitemizde çerez bulunmamakta, oturum ve yerel depolama alanları çalışmaktadır.
Web sitemizin ziyaretçiler tarafından en verimli şekilde faydalanılması için çerezler kullanılmaktadır. Çerezler tercih edilmemesi halinde tarayıcı ayarlarından silinebilir ya da engellenebilir. Ancak bu web sitemizin performansını olumsuz etkileyebilir. Ziyaretçi tarayıcıdan çerez ayarlarını değiştirmediği sürece bu sitede çerez kullanımını kabul ettiği varsayılır.
Web sitemizi ziyaret etmeniz dolayısıyla elde edilen kişisel verileriniz aşağıda sıralanan amaçlarla T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından Kanun’un 5. ve 6. maddelerine uygun olarak işlenmektedir:
Web sitemizi ziyaret etmeniz dolayısıyla elde edilen kişisel verileriniz, kişisel verilerinizin işlenme amaçları doğrultusunda, iş ortaklarımıza, tedarikçilerimize kanunen yetkili kamu kurumlarına ve özel kişilere Kanun’un 8. ve 9. maddelerinde belirtilen kişisel veri işleme şartları ve amaçları kapsamında aktarılabilmektedir.
Çerezler, ziyaret edilen internet siteleri tarafından tarayıcılar aracılığıyla cihaza veya ağ sunucusuna depolanan küçük metin dosyalarıdır. Web sitemiz ziyaret edildiğinde, kişisel verilerin saklanması için herhangi bir çerez kullanılmamaktadır.
Web sitemiz birinci ve üçüncü taraf çerezleri kullanır. Birinci taraf çerezleri çoğunlukla web sitesinin doğru şekilde çalışması için gereklidir, kişisel verilerinizi tutmazlar. Üçüncü taraf çerezleri, web sitemizin performansını, etkileşimini, güvenliğini, reklamları ve sonucunda daha iyi bir hizmet sunmak için kullanılır. Kullanıcı deneyimi ve web sitemizle gelecekteki etkileşimleri hızlandırmaya yardımcı olur. Bu kapsamda çerezler;
İşlevsel: Bunlar, web sitemizdeki bazı önemli olmayan işlevlere yardımcı olan çerezlerdir. Bu işlevler arasında videolar gibi içerik yerleştirme veya web sitesindeki içerikleri sosyal medya platformlarında paylaşma yer alır.
Oturum Çerezleri (Session Cookies) |
Oturum çerezleri ziyaretçilerimizin web sitemizi ziyaretleri süresince kullanılan, tarayıcı kapatıldıktan sonra silinen geçici çerezlerdir. Amacı ziyaretiniz süresince İnternet Sitesinin düzgün bir biçimde çalışmasının teminini sağlamaktır. (ASP.NET_SessionId) |
Web sitemizde çerez kullanılmasının başlıca amaçları aşağıda sıralanmaktadır:
Farklı tarayıcılar web siteleri tarafından kullanılan çerezleri engellemek ve silmek için farklı yöntemler sunar. Çerezleri engellemek / silmek için tarayıcı ayarları değiştirilmelidir. Tanımlama bilgilerinin nasıl yönetileceği ve silineceği hakkında daha fazla bilgi edinmek için www.allaboutcookies.org adresini ziyaret edilebilir. Ziyaretçi, tarayıcı ayarlarını değiştirerek çerezlere ilişkin tercihlerini kişiselleştirme imkânına sahiptir.
Kanunun “ilgili kişinin haklarını düzenleyen” 11. maddesi kapsamındaki talepleri, Politika’da düzenlendiği şekilde, ayrıntısını Başvuru Formunu’nu Bakanlığımıza ileterek yapabilir. Talebin niteliğine göre en kısa sürede ve en geç otuz gün içinde başvuruları ücretsiz olarak sonuçlandırılır; ancak işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi halinde Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından belirlenecek tarifeye göre ücret talep edilebilir.
• Titreşim ve Dalga Hareketi
• Dalga İle İlgili Kavramlar ve Dalgaların Sınıflandırması
• Tsunaminin Diğer Dalgalardan Farkı
• Tsunami Dalgalarının Özellikleri
• Tsunaminin Oluşma Mekanizması
• Dünya’da Meydana Gelen Tsunamiler
• Türkiye ve Yakın Çevresinde Tsunami Tehlikesi
• Tsunamiye Karşı Alınabilecek Yapısal Önlemler
• Tsunami Erken Uyarı Sistemleri
• Tsunami Öncesi, Sırası ve Sonrası
• Tsunami, Japonca’da Liman Dalgası anlamına gelmektedir (Tsu = Liman, Nami = Dalga).
• Tsunami terimi, ilk kez 1896’da 21.000 kişinin hayatını kaybettiği Japonya’daki Büyük Meiji Sanriku tsunamisinden sonra kullanılmaya başlanmıştır.
• Türkçe’ye ilk kez «Deniz Taşması» olarak geçmiştir. Ancak bu terim dalga hareketini yeterince temsil etmemektedir.
• «Depreşim Dalgaları» terimi hem fiziksel özellikleri temsil etmesi hem de deprem kelimesi ile uyumluluk göstermesi açısından uygun görülmüştür.
Japonya, 2011
• genellikle bir okyanus, deniz veya büyük gölde,
• büyük bir su kütlesinin aniden yer değiştirmesinin neden olduğu
• yüksek genlikli bir dizi su dalgası olarak tanımlanmaktadır.
• Kaynağından yüksek enerjide serbest kalan çok büyük hacimdeki su kütlesi nedeniyle, bir tsunami kıyı bölgelerini tahrip edebilir.
Japonya, 2011
• Tsunami; deprem, sel, fırtına ve yanardağ patlamalarından sonra en çok insan kaybına yol açan beşinci büyük afettir.
• Tsunamiler çoğunlukla sığ odaklı depremlerden kaynaklanmaktadır.
Tsunami Oluşum Kaynakları
• Liman Dalgası veya Depreşim Dalgası anlamına gelen Tsunami kavramını daha iyi anlayabilmek için öncelikle titreşim ve dalga hareketi ile temel kavramları açıklamak gerekir.
Kaynak: Dr. Daniel A. Russell CC BY-NC-ND 4.0
• Bir hareketlinin, ileri geri veya bir yandan diğer yana düzenli olarak tekrarlanan yer değiştirmesine dalga hareketi denir.
• Dalga hareketi, enerjinin bir şeklinin bir ortamda nasıl ilerlediğini gösterir.
• Durgun bir su birikintisine bir taş atıldığında; taşın suya düştüğü noktadan dışarıya doğru daireler şeklinde bir hareketin yayıldığı görülür. Bu hareket bir dalga hareketidir.
Bir su havuzunda dışarıya doğru yayınlan dalgaların oluşturduğu girişim desenleri
Titreşim ve Dalga Nedir?
• Titreşim hareketi, bir cismin denge konumu etrafında yaptığı düzenli salınımlar olarak tanımlanabilir.
• Ayrıca, esnek bir ortamda meydana getirilen bir etki ile oluşan şekil değişikliği de bir titreşim ve sarsıntı oluşturabilir.
• Esnek bir ortamda enerjinin taşınmasını sağlayan titreşim ve sarsıntıya dalga denir.
İp üzerinde meydana gelen dalga hareketi
Titreşim ve Dalga Nedir?
• hava ortamında oluşturuluyorsa esnek ortam hava,
• su yüzeyinde oluşturuluyorsa esnek ortam su,
• sarmal bir yay üzerinde oluşturuluyorsa esnek ortam sarmal yaydır.
Sarmal yayda boyuna dalganın ilerlemesi
• Dalgaların taşıdığı enerjinin büyüklüğünü gösteren özelliği genliğidir.
• Bir dalganın genliği ne kadar büyükse taşıdığı enerji de o kadar büyüktür.
• Genlik bir dalga tepesinin denge konumuna olan uzaklığı olarak ifade edilir.
İp üzerindeki dalganın genliği
• Bir dalga üzerindeki aynı özelliğe sahip iki nokta arasındaki uzaklığa dalga boyu denir.
• Dalga üzerinde iki ardışık nokta arasındaki (iki tepe veya iki çukur arası) uzunluk bir tam dalga boyu olarak adlandırılır.
Dalga Boyu
• Dalga üzerindeki herhangi bir noktanın tam bir titreşim yapması için geçen süreye periyot denir. Birimi SI birim sisteminde saniye (s)’dir.
• Bir noktadan bir saniyede geçen dalga sayısına frekans denir. SI birim sisteminde birimi s-1 dir. Bu birim Hertz (Hz) olarak da adlandırılır.
• Frekans periyodik dalgalar üreten bir dalga kaynağının bir saniyede oluşturduğu dalga sayısı olarak da tanımlanır.
T x f = 1
(SI Birim Sistemi: Uluslararası Birim Sistemi)
• Dalganın birim zamandaki yer değiştirmesidir.
• Bir dalganın ilerleme hızı, dalganın ilerlediği esnek ortamın fiziksel özellikleri değişmiyorsa sabittir. Ortam değişirse dalganın ilerleme hızı da değişecektir.
• Derinlik, esneklik, öz kütle, basınç, sıcaklık, yer çekim alan şiddetinin büyüklüğü gibi nicelikler, ortamın fiziksel özelliklerinden bazılarıdır.
• Su dalgaları derinlerde; sığ bölümlere göre daha hızlı yayılır. V : Hız λ : Dalga boyu
(Not: Bir dalga üzerindeki aynı özelliğe sahip iki nokta arasındaki uzaklığa dalga boyu denir.)
• Bir su hareketi yoktur.
• Dalganın altındaki su taneciklerinin dairesel hareketi söz konusudur.
• Su kütlesi taşınmaz, sadece enerji transferi meydana gelir.
Kaynak: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/ makale/ dalgalarin-fizigi
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı |
•
• Tsunamilerde bir su kütlesi hareketi söz konusudur.
Japonya, 2011
• Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalgadır.
• Kısa bir süre sonra 3 veya 5 dalgaya dönüşerek çevreye yayılmaya başlar.
• Bu dalgaların ilki (centilmen dalga) ve sonuncusu çok zayıftır.
• Diğer dalgalar etkilerini kıyılarda şiddetli bir biçimde hissettirebilecek enerjiye sahiptir.
• Depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın geldiğini gösterir. Bu değişim, arkadan gelecek olan kuvvetli dalgaların ilk habercisi niteliğinde olabilir.
• Tsunaminin varlığı derin denizlerde hissedilmez.
• Tsunami dalgaları, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda veya V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılar oluşturabilmektedir.
• Tsunami; rüzgar sebepli dalgalardan farklı olarak, uzun periyotlu ve uzun dalga boyludur.
• Uzun dalga boyları nedeniyle tsunami dalgaları sığ su dalgası gibi hareket eder.
Japonya, 2011
Sahili’nde; |
Rüzgar Dalgası |
Tsunami Dalgası |
Periyot (T) |
saniye |
saat |
Dalga Boyu (λ) |
metre |
km |
• Pasifik Okyanusu’nda ortalama derinlik 4.000 metredir.
• Bu derinlikte tsunamiler yaklaşık 700 km/saat hızla yayılırlar.
• Bu hız yaklaşık olarak bir jet uçağının hızına karşılık gelir.
• Tsunami dalgaları az bir enerji kaybı ile çok uzun mesafeler kat edebilirler. Pasifik Okyanusu (Büyük Okyanus)
Kaynak: NOAA (ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi)
• Oluştukları anda dalga genlikleri nispeten küçüktür. Bu nedenle tsunami dalgaları kıyıya ulaşana kadar gözlenemez.
• Dalgalar sığ suda yavaşlar ve dalga genliği artar. Genellikle ilk gelen dalgalar arkadan gelen dalgalara kıyasla daha küçüktür.
saatteki hızı
• Tsunami dalgaları kıyıda kırılan büyük dalgalar değildir.
• Deniz suyunun kıyıdan oldukça ileri gitmesine veya geri çekilmesine sebep olan bir su baskını veya su kabarması olarak düşünülebilir.
• Tsunami oluşumunun temel sebebi, deniz tabanında meydana gelen ani düşey yer değiştirme ile üzerindeki su kolonunun da düşey olarak yer değiştirmesidir.
• Bu sırada oluşan dalga yatay olarak da ivmelenir.
• Derin okyanus veya deniz tabanında tsunami • Karaya yaklaşan dalgaların hızı azalır. Genlik bu dalgalarının hızı derinliğe bağlı olarak yaklaşık 700 nedenle artar.
km/saat’e ulaşır. (Dalga Genliği < 1 m )
• Tsunami tehlikesiyle en sık karşılaşan ülkelerin başında Japonya gelmektedir.
• Japonya’da ortalama her 7 yılda bir tsunami meydana gelmektedir.
• Tsunamilerin yaklaşık % 80’i Pasifik Okyanusu’nda meydana gelmektedir.
Kaynak: B.Ü. KRDAE Tsunami Bilgilendirme El Kitabı
• Tarih boyunca (M.Ö. 2000 – M.S. 2017) en az 1.212 adet tsunami meydana gelmiş ve bu tsunamilerde yaklaşık 500.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
• Bilinen en eski tsunami M.Ö. 2000’de Doğu Akdeniz’de Suriye kıyılarında hasara yol açmıştır.
• Milattan önceki dönemde 27 adet tsunami kaydına rastlanmıştır. Bunların büyük bir kısmı nüfusun yoğun olarak bulunduğu Doğu Akdeniz sahillerini etkilemiştir.
Japon ressam Katsushika Hokusai; 1830 tarihli
«Kanagawa’nın Büyük Dalgası» adlı eserinde
Tsunami’ye yakalanan Japon balıkçılarını konu alır.
• Dünyada yakın tarihli tsunami felaketlerinde de pek çok kayıp verilmiştir.
• Bunlardan biri de; 1960 yılında Şili’de meydana gelen 9,5 büyüklüğündeki deprem sonrası oluşan tsunamidir.
• Tsunami, Pasifik Okyanusu’nu geçip Japonya’ya yaklaşık bir gün sonra ulaşmış ve
Japonya’nın Pasifik kıyılarında
ağır hasarlar oluşturmuştur. Kaynak: B.Ü. KRDAE Tsunami Bilgilendirme El Kitabı
Yılı |
Olay |
Yer |
Ölü Sayısı |
1498 |
Enshunada Denizi |
Japonya |
31.000 |
1607 |
Bristol Kanalı |
İngiltere |
2.000 |
1707 |
Tokaido-Nankaido |
Japonya |
30.000 |
1755 |
Büyük Lizbon Depremi |
Portekiz ve İspanya |
100.000 |
1782 |
Çin Denizi |
Çin ve Tayvan |
40.000 |
1783 |
Messina Boğazı |
İtalya |
30.000 |
1792 |
Unzen Dağı Faaliyeti |
Japonya |
15.030 |
1883 |
Krakatou Volkan Patlaması |
Endonezya |
36.000 |
1896 |
Sanriku |
Japonya |
27.122 |
1908 |
Messina |
İtalya |
70.000 |
1960 |
Hawaii ve Güney Afrika |
Şili |
2.000 |
2004 |
Sumatra, Endonezya |
Hint Okyanusu |
227.898 |
2011 |
Sendai |
Japonya |
18.550 |
• 1 Kasım 1755'te İber Yarımadası'nda 8,5 (bazı kaynaklarda 9,0) büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir.
• Deprem sebebiyle Portekiz ve İspanya'nın kuzeyini vuran ve yüksekliği yer yer 30 metreye ulaşan 3 büyük tsunami dalgası oluşmuştur.
• Deprem ve tsunami sebebiyle Portekiz, Fas ve İspanya'da 60 binden fazla kişi hayatını kaybetmiştir.
• Portekiz’in Lizbon şehri büyük ölçüde hasar görmüştür.
Tsunamiyi tasvir eden bir bakır kabartma çizim
• Büyük Lizbon Depremi; tarihteki ilk “koordinatif afet müdahalesi”nin de başarılı bir şekilde uygulandığı depremdir.
• Lizbon Depremi ile birlikte, depremin yapılar üzerine olan etkileri incelenmiş ve elde edilen bulgular kentin yeniden imarı esnasında kullanılmıştır.
• Lizbon Depremi, afet yönetimi disiplini açısından son derece önemlidir.
(Kaynak: İSMEP Rehber Kitaplar 2 – İSTAMP, 2004)
Tsunamiyi tasvir eden bir çizim
• 1960 Valdivia Depremi olarak da bilinir.
• Tüm zamanların Richter ölçeğiyle ölçülmüş en büyük depremidir.
sonucunda 2.000 kişiden kaybetmiştir. |
fazla |
kişi |
hayatını |
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı |
|
|
|
• 9,5 büyüklüğüne ulaşmış ve Şili’yi vurmuştur.
• Deprem, Pasifik Okyanusu’nda tsunamiye neden olmuştur.
• Tsunami dalgaları 10.000 kilometre uzaklıktaki Hawaii ve Güney Afrika’nın sahil bölgelerine
ulaşmıştır.
Valdivia’nın Büyük Şili Depremi’nden SonraÇekilmiş Fotoğrafı
• Deprem ve depremin ardından yaşanan tsunami
• 26 Aralık 2004’de Hint Okyanusu’nda
Endonezya’nın Sumatra Adası’nın batı kıyısı açıklarında 9,1 büyüklüğünde deprem meydana gelmiştir.
• Tsunamiden en çok depremin merkez üssüne yakın olan ülkeler Endonezya, Malezya, Tayland etkilenmiştir.
• Depremin merkezinden binlerce kilometre uzakta olan Bangladeş, Hindistan, Sri Lanka ve Maldivlerde etkilenmiştir.
26 Aralık 2004 tarihinde meydana gelen tsunaminin Hint Okyanusu'nda yayılışı ve etkilediği yerler
• Tsunamiden 11 ülke etkilenmiş, toplam 227.898 kişi tsunamiden dolayı hayatını kaybetmiştir.
• Ekonomik kaybın 10 milyar ABD Doları olduğu belirlenmiştir.
• Depremin olduğu tarihte Hint Okyanusu’nda tsunami erken uyarı sistemi olmadığından kayıplar bu derece büyük olmuştur.
• Dünya ölçeğinde yarattığı büyük travmanın ve korkunun ardından tsunami üzerine yapılan araştırmalar yoğunluk kazanmıştır. Tsunaminin Hint Okyanusu'nda yayılışı ve etkilediği yerler
• Japonya’nın Thoku bölgesinde meydana gelen 9,0 büyüklüğündeki deprem kıyılarda yüksekliği 10 metreyi bulan tsunami dalgaları üretmiştir.
• Yaşanan tsunamide dalgalar 500 km/saat hızla Hawaii’ye ulaşmıştır.
•
Felakette 18.550 kişi hayatını kaybetmiştir.
• Mali kayıp 235 milyar USD civarındadır.
NOAA’nın tsunaminin yayılımına ilişkin animasyonu
• 2011 Thoku Tsunamisi sonrasında Japonya kıyılarında ölçülen tırmanma yüksekliği 40 metreyi bulmuştur.
• Dalgalar; nehirler ve kanallar ile denizden 5 km kadar uzaklıktaki iç bölgelere ulaşmıştır.
• Tsunami, Fukuşima Nükleer Santrali’ndeki üç etkin reaktörün kapatılmasına sebep olmuştur.
•Nükleer santralin jeneratörlerini su basmıştır. Santralde elektrik kesintisi meydana gelmiştir.
• Soğutma sistemlerinde yaşanan sorun nedeniyle santralde kısmi erime ve patlamalar yaşanmıştır.
• Japonya Nükleer Güvenlik Kurumu, Fukuşima Daiçi nükleer santralindeki nükleer sızıntının tehlike derecesini Radyolojik Durum Ölçeği'ne göre 7'ye çıkarmıştır.
• Tarihi kayıtlara bakıldığında yaklaşık olarak her 100 - 150 yılda bir kez, büyük bir tsunami Akdeniz’i etkilemektedir.
• En çok etkilenen ülkeler Yunanistan ve İtalya’nın güney bölgeleridir.
• Endonezya ve Japonya’da olduğu kadar büyük bir tsunami tehlikesi içerisinde değildir.
• Ülkemizin büyük depremlerin sık yaşandığı Pasifik Okyanusu gibi bir su kütlesine kıyısı yoktur. Ege Denizi (Muğla – Bodrum Açıkları) merkezli Mw=6,5 büyüklüğünde meydana gelen deprem sonrasında; Bodrum kıyılarında dalga yüksekliği 30 - 40 cm’yi bulmuştur (21 Temmuz 2017).
• Yapılan araştırmalara ve tarihsel tsunami olaylarına ışık tutan katalog çalışmalarına bakıldığında ülkemizde son 3.500 yıl içinde 136 tsunami olayının yaşandığı belirtilmektedir.*
• Akdeniz'de ve Marmara Denizi'nde oluşabilecek 7’nin üzerindeki büyüklüklerde B.Ü. KRDAE Tsunami Bilgilendirme El Kitabı’ndan alınmıştır. bir depremin, tsunami üretme olasılığı yüksektir.
* Prof. Dr. Ahmet Cevdet YALÇINER tarafından TBMM Deprem Araştırma Komisyonu’na Sunulan Cevabi Yazı.
Depremin Tarihi |
Depremin Yeri |
Depremin Şiddeti |
10 Eylül 1509 |
Marmara Denizi |
IX |
1598 |
Amasya, Çorum |
VIII |
10 Temmuz 1894 |
İstanbul |
X |
9 Ağustos 1912 |
Şarköy – Mürefte (Tekirdağ) |
IX |
27 Aralık 1939 |
Erzincan |
X – XI |
18 Eylül 1963 |
Çınarcık (Yalova) |
VIII |
3 Eylül 1968 |
Bartın |
VIII |
17 Ağustos 1999 |
Kocaeli - Gölcük |
X |
21 Temmuz 2017 |
Bodrum (Muğla) |
VII |
30 Ekim 2020 |
Seferihisar (İzmir) |
VI – VII |
1598 ve 1939’da meydana gelen tsunamiler, depremlerin tetiklediği heyelanlardan kaynaklanmıştır. |
B.Ü. KRDAE Tsunami Bilgilendirme El Kitabı’ndan alınmıştır.
• Yaşanan deprem ve tsunamide; İstanbul'da 4.0005.000 kişinin hayatını kaybettiği, on binlerce insanın yaralandığı ve yaklaşık 1.000 tane yerleşim biriminin hasar gördüğü ortaya çıkmaktadır.
• Depremin ardından oluşan ve genliği 6 m'yi aşan dalgalar şehrin surlarını aşarak, güzergahları üzerindeki semtlere ağır zararlar vermişlerdir.
Not:
Ms: Yüzey Dalgası Büyüklüğü
• Depremin etkisi çok geniş bir alana yayılmıştır.
• Süre açısından İstanbul'da gerçekleşmiş olan en uzun depremdir (~18 saniye).
• Depremin merkezi civarında deniz sularının dalgalandığı ve bazı yerlerde kıyıdan 50 m’ye kadar çekildiği tarihsel kaynaklarda belirtilmektedir.
Not:
Ms: Yüzey Dalgası Büyüklüğü Mw: Moment Büyüklüğü
Depremden sonra İstanbul surlarının hasarını gösteren çalışma.
(Aslı: Science Illustré, 25 Ağustos 1894, s. 193.)
• Kocaeli Gölcük Depremi 18.373 kişinin ölümüne ve 23.781 kişinin yaralanmasına sebep olmuştur.
• Depremin tetiklediği heyelan neticesinde; tsunami, Kocaeli Tütünçiftlik ve Hereke dolaylarında 2,6 m, Değirmendere’de 2,9 m’ye ulaşmıştır.
• Tsunami nedeniyle kıyı kesimlerde su baskınlarının ve göçmelerin olduğu ortaya çıkmıştır.
AA Arşivi – Anadolu Ajansı
• Ege Denizi (Muğla – Bodrum Açıkları) merkezli deprem, Muğla ili başta olmak üzere tüm Güney Batı Ege’de hissedilmiş ve Bodrum kıyılarında tsunamiye neden olmuştur.
• Deprem sonrasında Bodrum kıyılarında 30 40 cm genlik gözlenmiş ve kısmi su baskınları meydana gelmiştir.
• Bodrum Gümbet’te araçlar sürüklenmiştir.
• Yapılan saha çalışmalarında tsunami tırmanma yüksekliğinin 1,9 m’ye kadar çıktığı belirtilmiştir.
• 30 Ekim 2020 tarihinde saat 14:51'de merkez üssü Ege Denizi, Seferihisar (İzmir) açıkları (17.26 km) olan Mw 6.6 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir.
• Deprem, kuzeyde Çeşme-Alaçatı’dan güneyde Menderes-Gümüldür’e kadar olan kıyı şeridinde sığ alanlarda, marinalarda ve küçük tekne barınaklarında şiddetli su hareketlerine ve su baskınlarına neden olmuştur.
(Fotoğraflar: Ferdi UZUN / Anadolu Ajansı)
• Deprem nedeniyle; 1’i Seferihisar’da tsunami kaynaklı olmak üzere, toplam 102 kişi hayatını kaybetmiş ve 1.026 kişi yaralanmıştır.
• Arama kurtarma çalışmaları kapsamında; tsunami sonucunda batan 28 tekne ile karaya oturan 42 tekne kurtarılmış, 1 otomobil ve 1 motosiklet su altından çıkarılmıştır (278 Sıra Sayılı TBMM Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, s.259.).
(Fotoğraflar: Ferdi UZUN / Anadolu Ajansı)
• Dalgakıranlar
Kamaishi Dalgakıranı (Japonya); 63 metre su derinliğinde inşa edilmesi nedeniyle Dünya’nın en derin dalgakıranı özelliğine sahiptir.
• Kıyı Duvarları
3 kilometre uzunluğunda 9,7 metre yüksekliğinde bir Deniz duvarının önünde tsunami tahliye deniz duvarı (Miyagi Eyaleti, Japonya) alanını gösteren bir işaret (Tanohata, Japonya)
• Kıyı Tahkimatları
Sendai Kıyı Tahkimatı (Japonya)
• Genellikle kıyı tahkimatları ile kıyı ormanları birlikte kullanılır.
• Erken uyarı sistemleri, deniz tabanına ve karaya yerleştirilmiş algılayıcı cihazlardan oluşur.
• Erken uyarı sistemlerinde; yer hareketine ait sinyaller ve deniz su seviyesi ölçümleri, uydular aracılığıyla veri işleme merkezlerine iletilir.
• Veri işleme merkezleri, tsunami oluşma ihtimallerini sayısal modeller kullanarak inceler.
• Tsunami tehlikesini dalgalar kıyıya varmadan önce haber verebilirler.
• Dünyada; Pasifik, Hint Okyanusu, Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz ile Karayipler'de «Tsunami Erken Uyarı Sistemi» bulunmaktadır.
• Japonya’daki Tsunami Erken Uyarı Sistemi bir depremden 3 dakika sonra uyarı mesajını verebilmektedir.
• 2011 Büyük Doğu Japonya Depremi’nde tsunami dalgasının genliği tahmin edilenden çok fazla olmuştur. Ayrıca, uyarı yeteri kadar geniş bir bölgeye ulaştırılamamıştır. Bu nedenle; depremin ve tsunaminin yol açtığı hasar oldukça büyük olmuştur.
Japonya, 2011
• Kuzey-Doğu Atlantik, Akdeniz ve bağlantılı denizlerde bulunan Türkiye’nin de aralarında yer aldığı 39 ülke, tsunami uyarı ve tsunaminin zararlarını hafifletme sistemi üzerine çalışmaktadırlar.
• Bu sistemin amacı; bölgede oluşabilecek tsunamilerin izlenmesi, alarm verilmesi ve tehlike altındaki
bölgelerde tahliyenin sağlanmasıdır. Yüzen Şamandıra (Hint Okyanusu)
• Merkez, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) bünyesinde faaliyet göstermektedir.
• Tsunami tehlikesinin en sağlıklı ve bilimsel bir şekilde anlaşılması için 7/24 tsunami gözlemleri yapılmaktadır.
• Gözlem istasyonları karada ve deniz tabanında bulunan yer hareketi algılayıcılarından oluşmaktadır.
• Algılayıcılardan gelen sinyaller ile Mw > 5,5 depremler ve bu depremlerin tsunami oluşturma ihtimalleri incelenmektedir.
• Tsunamiler sayısal modeller kullanılarak hesaplanmaktadır.
• Tsunami modelleme çalışmaları sonuçlarında kıyılarda beklenebilecek tsunami yükseklikleri ve belirli tsunami yüksekliğine neden olabilecek eşik deprem büyüklükleri haritalanabilmektedir.
KRDAE Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTİM) Karar Akış Diyagramı
• Depremin sarsıntısı hissedilebilir.
• Büyük miktarda gaz kabarcıkları suyun yüzünde görülebilir (Suyun kaynamasını andırır.).
• Dalgaların suları alışılmadık biçimde sıcak olabilir.
• Su; çürük yumurta (hidrojen sülfür), yağ ya da petrol gibi kokabilir.
• Gök gürültüsüne benzer bir gürleme duyulabilir (jet uçağı sesi, bir helikopterin sesi veya bir ıslık
Japonya, 2011 sesi gibi).
• Deniz kıyıdan önemli bir miktarda çekilebilir. Deniz tabanı ve deniz canlıları açıkta kalabilir.
• Ufuk çizgisinde kırmızı renkli bir flaş ışık görülebilir.
• Dalga yaklaşırken dalganın üst kısmında bir kızıllık görülebilir.
Tilly Smith (1994 doğumlu, İngiliz)
Tilly, 10 yaşındayken coğrafya dersinde tsunamileri ve yaklaşan tsunaminin belirtilerini öğrenir.
2004 Hint Okyanusu depreminin neden olduğu tsunaminin gelişini bulunduğu kumsalda anlar.
Dalgaların kıyıya ulaşmasından dakikalar önce Tayland'daki Maikhao Plajı'nda bulunan yaklaşık 100 kişiyi uyarıp hayatlarını kurtarır.
• BM Genel Kurulu, 2015 yılının Aralık ayında 5 Kasım'ı Dünya Tsunami Farkındalık Günü olarak belirlemiştir.
• Ülkemizde de tsunami farkındalığını arttırmak için 2016 yılından itibaren 5
Kasımda çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
İyi yapılmış hazırlıklar kayıpları azaltır ve iyileştirme çalışmalarını hızlandırır.
İlkyardım esaslarını öğrenin!
Afet ve Acil Durum Aile Planınızı yapın!
Afet ve Acil Durum Çantanızı hazırlayın!
En yakın toplanma alanının yerini öğrenin!
(Kıyıdan uzak ve yüksek yerlerde bulunan)
Afet ve Acil Durum Aile Planı Yapın!
• Tüm aile üyelerinin katılımı ile (çocuklar da dahil olmak üzere) bir aile toplantısı yaparak gerekli önlemleri vakit kaybetmeden alın!
En yakın geçici barınma alanının yerini öğrenin!
Afet ve acil durum bilgi kartlarınızı hazırlayın!
Şehir içi destek ve şehir dışı irtibat kişilerini belirleyin!
SMS ile iletişim kurmayı öğrenin!
Afet ve Acil Durum Aile Planı Yapın!
Özel ihtiyaç sahipleri ve özel ilgi gruplarını plana dahil edin!
Hasta bakıcı ve bebek bakıcınızı plana dahil edin!
Eğer evden ayrılıyorsanız
Hayvanlarınızı terk etmeyin!
Afet ve Acil Durum Çantası Hazırlayın!
• 72 saat (altın saatler) süresince ihtiyaçlarınıza karar verin!
• Yaşadığınız bölgenin tsunami tehlikesi hakkında bilgi edinin!
• Tsunami için önceden alınması gereken önlemleri öğrenin, bu bilgileri aileniz ve dostlarınızla paylaşın!
• Sahil kenarında bulunuyorsanız, varsa tsunami tahliye yollarını öğrenin!
• Kuvvetli bir deprem sonrasında birkaç dakika içinde dahi tsunami oluşabileceğinin farkında olun!
(Açık denizlerde bu zaman aralığı 15 dakika olarak düşünülebilir. Marmara gibi kapalı denizlerde bu süre daha kısadır.)
Güçlü depremin sonrasında kıyıya tsunami gelebilir.
• Eğer olanağınız varsa; koşarak, bisikletle ya da arabayla kıyıdan en az 250 m uzağa ve yüksek yerlere gidin (hem yatay hem de dikey tahliye).
• Eğer betonarme binanın içindeyseniz ve binanın salınımı durmuşsa; binanın 2’nci katına veya daha üst katlarına çıkın.
Dikkat Et!
• Bir tsunami uyarısı aldığınızda dalgaları görmek için limana ya da sahile doğru gitmeyin!
• Nehir ve dere kenarlarından uzak durun!
• Yüzme biliyor olmanız güvende olduğunuz anlamına gelmez. Alçak dalgalar da öldürücü olabilir!
• Profesyonel yüzücülerin bile akıntı hızının saniyede 50 cm’yi geçtiği sularda uzun süre yüzmesi mümkün değildir!
edin |
etmeyin |
kullanmayın |
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı |
|
|
Kopmuş elektrik
• Abalı, H. «Marmara Denizi’nde Tsunami Tehlikesinin Değerlendirilmesi Yüksek Lisans Tezi», 2005.
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Birimi «Tsunami Bilgilendirme El Kitabı», 2017.
• Ersoy, Ş., «Kıyıları yutan dev liman dalgaları: Tsunamiler», 2005.
• Güler, H.G., Sözdinler, C.Ö., Arılawa, T. ve Yalçıner, A.C., «Tsunami Afeti Sonrası Yapısal ve Yapısal Olmayan Önlemler ve Farkındalık Çalışmaları: Japonya Örneği», 2018.
• Özalp, S., «Tsunami: Yerküremizin Dev Dalgaları» Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni (2018) 26: s.33-39.
• TBMM Depreme Karşı Alınabilecek Önlemlerin ve Depremlerin Zararlarının En Aza İndirilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu (Sıra Sayısı: 278). Temmuz 2021.
• Ulusoy, A.İ., «Tsunami Oluşumu, Etkilerinin Azaltılması ve İstanbul Uygulaması Yüksek Lisans Tezi», 2001.
• Yalçıner, A.C. ve Ersoy, Ş., «Depreşim Dalgası (Tsunami) Tanım ve Korunma Yöntemleri» Türkiye Mühendislik Haberleri Sayı 438 - 2005/4.